Dziedziczenie ustawowe

Otwarcie spadku

Zgod­nie pra­wem cywil­nym, spa­dek otwie­ra się z chwi­lą śmier­ci spad­ko­daw­cy. Objąć spa­dek mogą wyłącz­nie oso­by, któ­re żyły lub ist­nia­ły (np. oso­by praw­ne) w momen­cie otwar­cia spad­ku.

Spadkobiercy

Spad­ko­bier­cą jest oso­ba, któ­ra zosta­ła powo­ła­na do spad­ku na pod­sta­wie usta­wy lub na pod­sta­wie testa­men­tu. Dzie­dzi­cze­nie usta­wo­we zacho­dzi tyl­ko wte­dy, gdy spad­ko­daw­ca nie spo­rzą­dził waż­ne­go testa­men­tu, któ­ry objął­by cały spa­dek. Zgod­nie z pra­wem cywil­nym, do cało­ści spad­ku w pierw­szej kolej­no­ści powo­ła­ni są: 

1. Dzie­ci spad­ko­daw­cy.
2. Mał­żo­nek spad­ko­daw­cy.

W/w spad­ko­bier­cy dzie­dzi­czą w czę­ściach rów­nych. Nale­ży jed­nak zawsze pamię­tać, że mał­żo­nek nie może dzie­dzi­czyć mniej­szej czę­ści niż 1/4 całe­go spad­ku. Nato­miast jeśli dziec­ko spad­ko­daw­cy nie doży­ło otwar­cia spad­ku, to jego udział spad­ko­wy przy­pa­da jego dzie­ciom w czę­ściach rów­nych. Powyż­szą zasa­dę sto­su­je się rów­nież do dal­szych zstęp­nych. W przy­pad­ku bra­ku zstęp­nych spad­ko­daw­cy powo­ła­ni do spad­ku są:

1. Rodzi­ce spad­ko­daw­cy.
2. Mał­żo­nek spad­ko­daw­cy (mał­żo­nek będą­cy w sepa­ra­cji ze spad­ko­daw­cą nie jest powo­ła­ny do obję­cia spad­ku).

W takiej sytu­acji mał­żo­nek spad­ko­daw­cy zawsze będzie dzie­dzi­czył w czę­ści rów­nej 1/2 całe­go spad­ku, zaś udział spad­ko­wy każ­de­go z rodzi­ców wyno­si 1/4 całe­go spad­ku. Jeże­li jed­nak nie jest zna­ny ojciec spad­ko­daw­cy, to udział spad­ko­wy mat­ki wyno­si 1/2 cało­ści spad­ku. W przy­pad­ku, gdy spad­ko­daw­ca nie posia­dał ani zstęp­nych ani mał­żon­ka, to cały spa­dek przy­pa­da rodzi­com spad­ko­daw­cy w czę­ściach rów­nych. Nato­miast jeśli jed­no z rodzi­ców spad­ko­daw­cy nie doży­ło otwar­cia spad­ku, to jego udział przy­pa­da rodzeń­stwu spad­ko­daw­cy w czę­ściach rów­nych. W przy­pad­ku zaś, gdy któ­re­kol­wiek z rodzeń­stwa spad­ko­daw­cy nie doży­ło otwar­cia spad­ku pozo­sta­wia­jąc zstęp­nych, to udział spad­ko­wy, któ­ry by mu przy­pa­dał, przy­pa­da jego zstęp­nym (zgod­nie z zasa­da­mi, któ­re doty­czą dal­szych zstęp­nych spad­ko­daw­cy). Udział rodzi­ca spad­ko­daw­cy będzie wyno­sił poło­wę całe­go spad­ku, jeśli dru­gie z rodzi­ców spad­ko­daw­cy nie doży­ło otwar­cia spad­ku oraz brak jest rodzeń­stwa spad­ko­daw­cy lub ich zstęp­nych. Mał­żo­nek jest powo­ła­ny do cało­ści spad­ku wyłącz­nie w przy­pad­ku bra­ku zstęp­nych spad­ko­daw­cy, jego rodzi­ców, rodzeń­stwa i ich zstęp­nych. Nato­miast w sytu­acji bra­ku wszyst­kich w/w osób cały spa­dek po zmar­łym przy­pa­da dziad­kom spad­ko­daw­cy, któ­rzy dzie­dzi­czą w czę­ściach rów­nych.  Jeże­li któ­reś z dziad­ków spad­ko­daw­cy nie doży­ło otwar­cia spad­ku, udział spad­ko­wy, któ­ry by mu przy­pa­dał, przy­pa­da jego zstęp­nym. Podział tego udzia­łu nastę­pu­je według zasad, któ­re doty­czą podzia­łu spad­ku mię­dzy zstęp­nych spad­ko­daw­cy. W przy­pad­ku zaś bra­ku zstęp­nych tego z dziad­ków, któ­ry nie dożył otwar­cia spad­ku, udział spad­ko­wy, któ­ry by mu przy­pa­dał, przy­pa­da pozo­sta­łym dziad­kom w czę­ściach rów­nych. Kolej­ną gru­pą osób dzie­dzi­czą­cych po zmar­łym są dzie­ci mał­żon­ka spad­ko­daw­cy. Są oni powo­ła­ni do spad­ku w przy­pad­ku speł­nie­nia się łącz­nie nastę­pu­ją­cych warunków: 

1. Brak mał­żon­ka spad­ko­daw­cy krew­nych powo­ła­nych do dzie­dzi­cze­nia z usta­wy.
2. Śmierć rodzi­ców tych­że dzie­ci przed chwi­lą otwar­cia spad­ku.

Mał­żo­nek spad­ko­daw­cy będzie dzie­dzi­czył całość spad­ku tyl­ko wyłącz­nie w przy­pad­ku bra­ku zstęp­nych spad­ko­daw­cy, jego rodzi­ców, rodzeń­stwa i ich zstęp­nych. Może być on jed­nak, na mocy orze­cze­nia sądu, wyłą­czo­ny od dzie­dzi­cze­nia. Nastę­pu­je to w przy­pad­ku, gdy spad­ko­daw­ca wystą­pił o orze­cze­nie roz­wo­du lub sepa­ra­cji z jego winy, a żąda­nie to było uzasadnione.

Przysposobienie

Nale­ży rów­nież zazna­czyć, że do dzie­dzi­cze­nia powo­ła­ni są rów­nież przy­spo­sa­bia­ją­cy i przysposobiony.

Przysposobienie pełne

W przy­pad­ku przy­spo­so­bie­nia peł­ne­go przy­spo­so­bio­ny dzie­dzi­czy po przy­spo­sa­bia­ją­cym i jego krew­nych tak, jak­by był dziec­kiem przy­spo­sa­bia­ją­ce­go, a przy­spo­sa­bia­ją­cy i jego krew­ni dzie­dzi­czą po przy­spo­so­bio­nym tak, jak­by przy­spo­sa­bia­ją­cy był rodzi­cem przy­spo­so­bio­ne­go z zastrze­że­niem, że przy­spo­so­bio­ny nie dzie­dzi­czy wte­dy po swo­ich natu­ral­nych wstęp­nych i ich krew­nych, a oso­by te nie dzie­dzi­czą po nim. W wypad­ku gdy jeden z mał­żon­ków przy­spo­so­bił dziec­ko dru­gie­go mał­żon­ka, powyż­sze­go zastrze­że­nia nie sto­su­je się wzglę­dem tego mał­żon­ka i jego krew­nych, a jeże­li takie przy­spo­so­bie­nie nastą­pi­ło po śmier­ci dru­gie­go z rodzi­ców przy­spo­so­bio­ne­go, tak­że wzglę­dem krew­nych zmar­łe­go, któ­rych pra­wa i obo­wiąz­ki wyni­ka­ją­ce z pokre­wień­stwa zosta­ły w orze­cze­niu o przy­spo­so­bie­niu utrzymane. 

Przysposobienie niepełne

Nato­miast w przy­pad­ku tzw. przy­spo­so­bie­nia nie­peł­ne­go dzie­dzi­cze­nie po spad­ko­daw­cy jest następujące:

1. Przy­spo­so­bio­ny dzie­dzi­czy po przy­spo­sa­bia­ją­cym na rów­ni z jego dzieć­mi, a zstęp­ni przy­spo­so­bio­ne­go dzie­dzi­czą po przy­spo­sa­bia­ją­cym na tych samych zasa­dach co dal­si zstęp­ni spad­ko­daw­cy.
2. Przy­spo­so­bio­ny i jego zstęp­ni nie dzie­dzi­czą po krew­nych przy­spo­sa­bia­ją­ce­go, a krew­ni przy­spo­sa­bia­ją­ce­go nie dzie­dzi­czą po przy­spo­so­bio­nym i jego zstępnych.
3. Rodzi­ce przy­spo­so­bio­ne­go nie dzie­dzi­czą po przy­spo­so­bio­nym, a zamiast nich dzie­dzi­czy po przy­spo­so­bio­nym przy­spo­sa­bia­ją­cy; poza tym przy­spo­so­bie­nie nie naru­sza powo­ła­nia do dzie­dzi­cze­nia wyni­ka­ją­ce­go z pokrewieństwa.

Spadkobiercy konieczni

W przy­pad­ku bra­ku wyżej wymie­nio­nych spad­ko­bier­ców usta­wo­wych powo­ła­nych do dzie­dzi­cze­nia z usta­wy, to zgod­nie z pra­wem cywil­nym spa­dek przy­pa­da gmi­nie ostat­nie­go miej­sca zamiesz­ka­nia spad­ko­daw­cy jako spad­ko­bier­cy usta­wo­we­mu. Jeże­li ostat­nie­go miej­sca zamiesz­ka­nia spad­ko­daw­cy w Rze­czy­po­spo­li­tej Pol­skiej nie da się usta­lić albo ostat­nie miej­sce zamiesz­ka­nia spad­ko­daw­cy znaj­do­wa­ło się za gra­ni­cą, spa­dek przy­pa­da Skar­bo­wi Pań­stwa jako spad­ko­bier­cy usta­wo­we­mu.

Bezpłatne porady prawne

Klien­ci Kan­ce­la­rii Adwo­kac­kiej mogą uzy­skać od adwo­ka­ta bez­płat­ną pomoc praw­ną z zakre­su pra­wa spad­ko­we­go. Wię­cej infor­ma­cji mogą Pań­stwo zna­leźć w zakład­ce Bez­płat­ne pora­dy praw­ne.

Porady Prawne Online

Kan­ce­la­ria Adwo­kac­ka Adwo­kat Damian Mur­dza w Rze­szo­wie udzie­la porad praw­nych onli­ne z zakre­su pra­wa cywil­ne­go. Wię­cej infor­ma­cji mogą Pań­stwo zna­leźć w zakład­ce Pora­dy Praw­ne Online.

Stan praw­ny na dzień 21.09.2020 r.