Odszkodowanie i zadośćuczynienie dla poszkodowanego w wypadku samochodowym

Odpowiedzialność cywilna za spowodowanie wypadku samochodowego (komunikacyjnego)

Zgod­nie z pra­wem cywil­nym samo­ist­ny posia­dacz mecha­nicz­ne­go środ­ka komu­ni­ka­cji poru­sza­ne­go za pomo­cą sił przy­ro­dy pono­si odpo­wie­dzial­ność za szko­dę na oso­bie lub mie­niu, wyrzą­dzo­ną komu­kol­wiek przez ruch tegoż środ­ka komu­ni­ka­cji, chy­ba że szko­da nastą­pi­ła wsku­tek siły wyż­szej albo wyłącz­nie z winy poszko­do­wa­ne­go lub oso­by trze­ciej, za któ­rą nie pono­si odpo­wie­dzial­no­ści. Nale­ży rów­nież pamię­tać o tym, że w przy­pad­ku, gdy posia­dacz samo­ist­ny oddał powyż­szy śro­dek komu­ni­ka­cji w posia­da­nie zależ­ne, to odpo­wie­dzial­ność pono­si rów­nież posia­dacz zależ­ny. W przy­pad­ku jed­nak zde­rze­nia się mecha­nicz­nych środ­ków komu­ni­ka­cji poru­sza­nych za pomo­cą sił przy­ro­dy wymie­nio­ne oso­by mogą wza­jem­nie żądać napra­wie­nia ponie­sio­nych szkód (odszko­do­wa­nie) tyl­ko na zasa­dach ogól­nych. Rów­nież tyl­ko na zasa­dach ogól­nych oso­by te są odpo­wie­dzial­ne za szko­dy wyrzą­dzo­ne tym, któ­rych prze­wo­żą z grzeczności. 

Pod­su­mo­wu­jąc powyż­szy aka­pit nale­ży stwier­dzić, że oso­ba poszko­do­wa­na w więk­szo­ści przy­pad­ków będzie mogła docho­dzić odszko­do­wa­nia i zadość­uczy­nie­nia od spraw­cy wypad­ku komu­ni­ka­cyj­ne­go. W prak­ty­ce więc oso­bą odpo­wie­dzial­ną za szko­dę i krzyw­dę osób poszko­do­wa­nych będzie kie­row­ca pojaz­du, któ­ry został uzna­ny przez sąd win­nym popeł­nie­nia prze­stęp­stwa lub wykro­cze­nia prze­ciw­ko bez­pie­czeń­stwu w komunikacji

Ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych

Zgod­nie z art. 23 usta­wy o ubez­pie­cze­niach obo­wiąz­ko­wych, ubez­pie­cze­nio­wym fun­du­szu gwa­ran­cyj­nym i pol­skim biu­rze ubez­pie­czy­cie­li komu­ni­ka­cyj­nych posia­dacz pojaz­du mecha­nicz­ne­go jest obo­wią­za­ny zawrzeć umo­wę obo­wiąz­ko­we­go ubez­pie­cze­nia OC posia­da­czy pojaz­dów mecha­nicz­nych za szko­dy powsta­łe w związ­ku z ruchem posia­da­ne­go przez nie­go pojaz­du. Tak więc z zasa­dy oso­ba poszko­do­wa­na będzie mogła docho­dzić swo­je rosz­cze­nia o odszko­do­wa­nie lub zadość­uczy­nie­nie nie od same­go spraw­cy wypad­ku, ale od zakła­du ubez­pie­cze­nio­we­go, w któ­rym pojazd kie­ro­wa­ny przez spraw­cę wypad­ku był ubezpieczony.

Odszkodowanie

Oso­bie poszko­do­wa­nej przy­słu­gu­je odszko­do­wa­nie z tytu­łu szko­dy ponie­sio­nej na sku­tek wypad­ku komu­ni­ka­cyj­ne­go. Poszko­do­wa­ny z tytu­łu odszko­do­wa­nia za ponie­sio­ną szko­dę będzie mógł zatem docho­dzić np. zwro­tu kosz­tu napra­wy pojaz­du. Oso­ba poszko­do­wa­na może rów­nież docho­dzić odszko­do­wa­nia z tytu­łu kosz­tów ponie­sio­nych na lecze­nie, któ­re poszko­do­wa­ny musiał odbyć w związ­ku z wypad­kiem komu­ni­ka­cyj­nym. Poszko­do­wa­ny może rów­nież żądać od zakła­du ubez­pie­cze­nio­we­go, żeby ten z góry wyło­żył sumę potrzeb­ną na kosz­ty lecze­nia, a jeże­li poszko­do­wa­ny stał się inwa­li­dą, tak­że sumę potrzeb­ną na kosz­ty przy­go­to­wa­nia do inne­go zawo­du. Kodeks cywil­ny prze­wi­du­je rów­nież, że jeśli poszko­do­wa­ny utra­cił cał­ko­wi­cie lub czę­ścio­wo zdol­ność do pra­cy zarob­ko­wej albo jeże­li zwięk­szy­ły się jego potrze­by lub zmniej­szy­ły wido­ki powo­dze­nia na przy­szłość, to poszko­do­wa­ny może żądać od zobo­wią­za­ne­go do napra­wie­nia szko­dy odpo­wied­niej ren­ty. Oso­ba poszko­do­wa­na może rów­nież docho­dzić przed sądem od ubez­pie­czy­cie­la ren­ty tym­cza­so­wej, jeże­li w chwi­li wyda­nia wyro­ku szko­dy nie da się dokład­nie ustalić.

Zadośćuczynienie

Zgod­nie z art. 445 kc, w przy­pad­ku usta­le­nia szko­dy na oso­bie sąd może przy­znać poszko­do­wa­ne­mu odpo­wied­nią sumę tytu­łem zadość­uczy­nie­nia pie­nięż­ne­go za dozna­ną krzywdę. 

Zadośćuczynienie i krzywda w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego

O zadość­uczy­nie­niu za ponie­sio­ną krzyw­dę wie­lo­krot­nie wypo­wia­dał się Sąd Naj­wyż­szy. Dla przy­kła­du moż­na wska­zać nastę­pu­ją­ce orze­cze­nia Sądu Najwyższego:

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2018 r., sygn. akt V CSK 344/17

Zadość­uczy­nie­nie prze­wi­dzia­ne w art. 445 § 1 KC peł­ni funk­cję kom­pen­sa­cyj­ną, przy­zna­na suma pie­nięż­na ma sta­no­wić, bowiem przy­bli­żo­ny ekwi­wa­lent ponie­sio­nej szko­dy nie­ma­jąt­ko­wej. Funk­cja kom­pen­sa­cyj­na prze­są­dza o tym, że powin­no mieć ono cha­rak­ter cało­ścio­wy, obej­mo­wać wszyst­kie cier­pie­nia psy­chicz­ne i fizycz­ne, dozna­ne jak i te, któ­rych wstą­pie­nie w prze­szło­ści jest spo­dzie­wa­ne, nie może być ono, zatem sym­bo­licz­ne, a jego wyso­kość musi przed­sta­wiać odczu­wal­ną war­tość eko­no­micz­ną ade­kwat­ną do warun­ków gospo­dar­ki ryn­ko­wej (por. m.in. wyro­ki Sądu Naj­wyż­sze­go z dnia 14 paź­dzier­ni­ka 2015 r. V CSK 730/14; z dnia 22 stycz­nia 2014 r. III CSK 98/13; z dnia 28 paź­dzier­ni­ka 2015 r. II CSK 787/14; 30 stycz­nia 2014 r. III CSK 69/13; z dnia 12 lip­ca 2012 r. I CSK 74/12 — nie publ.). Za nada­niem pry­ma­tu funk­cji kom­pen­sa­cyj­nej prze­ma­wia tak­że cha­rak­ter dobra chro­nio­ne­go w prze­pi­sach doty­czą­cych zadość­uczy­nie­nia. Zdro­wie jest, bowiem dobrem szcze­gól­nie cen­nym i zasą­dza­nie niskich kwot tytu­łem zadość­uczy­nie­nia w przy­pad­kach cięż­kie­go uszko­dze­nia cia­ła lub/i roz­stro­ju zdro­wia pro­wa­dzi do nie­po­żą­da­nej jego depre­cja­cji. Jed­nak traf­nie zauwa­żył Sąd Naj­wyż­szy w wyro­ku z dnia 28 stycz­nia 2010 r., I CSK 244/09 (nie publ.) dąże­nie do tego, by kwo­ty zadość­uczy­nie­nia były utrzy­ma­ne w „roz­sąd­nych gra­ni­cach” nie może pro­wa­dzić do pod­wa­że­nia jego kom­pen­sa­cyj­nej funk­cji. Roz­sąd­ne gra­ni­ce mogą być przy tym uzna­ne za ist­nie­ją­ce, jeże­li zosta­nie wyka­za­ne, że w podob­nych wypad­kach jak roz­pa­try­wa­ny ukształ­to­wa­ła się linia orzecz­ni­cza wska­zu­ją­ca na pewien, podob­ny poziom, do jakie­go żąda­nie takie jest uwzględniane.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2017 r., sygn. akt IV CSK 8/17

Reasu­mu­jąc, wyso­kość przy­zna­nej sumy powin­na być tak ukształ­to­wa­na, aby z jed­nej stro­ny sta­no­wi­ła odzwier­cie­dle­nie dozna­ne­go uszczerb­ku, zaś z dru­giej, mimo nie­peł­nej kom­pen­sa­cji z uwa­gi na brak moż­li­wo­ści przy­wró­ce­nia do sta­nu poprzed­nie­go, była zauwa­żal­na i przy­no­si­ła poszko­do­wa­ne­mu satys­fak­cję. Jeśli w prze­ko­na­niu poszko­do­wa­ne­go wyso­kość przy­zna­nej mu tytu­łem zadość­uczy­nie­nia sumy pie­nięż­nej będzie satys­fak­cjo­nu­ją­ca to nale­ży stwier­dzić, że zasto­so­wa­ny śro­dek speł­nił tak­że przy­pi­sy­wa­ną mu funk­cję kom­pen­sa­cyj­ną.
Pod­sta­wo­wym kry­te­rium okre­śla­ją­cym wyso­kość należ­ne­go zadość­uczy­nie­nia jest roz­miar dozna­nej krzyw­dy tj. rodzaj, cha­rak­ter, dłu­go­trwa­łość cier­pień fizycz­nych, ich inten­syw­ność i nie­od­wra­cal­ność ich skut­ków. Oce­nie pod­le­ga­ją rów­nież cier­pie­nia psy­chicz­ne zwią­za­ne zarów­no z ich prze­bie­giem, jak i w razie ich nie­od­wra­cal­no­ści ze skut­ka­mi, jakie wywo­łu­ją w sfe­rze życia pry­wat­ne­go i zawo­do­we­go. Roz­gra­ni­czać nale­ży te sytu­acje, w któ­rych dozna­ne ura­zy zosta­ły wyle­czo­ne i nie będą mia­ły dal­szych skut­ków i wpły­wu ma życie poszko­do­wa­ne­go w przy­szło­ści od tych, w któ­rych ura­zy będą powo­do­wa­ły dal­sze cier­pie­nia i krzyw­dę oraz będą rzu­to­wa­ły na poziom życia i jego jakość. Zadość­uczy­nie­nie za krzyw­dę jest świad­cze­niem przy­zna­wa­nym jed­no­ra­zo­wo, ma cha­rak­ter cało­ścio­wy i sta­no­wi rekom­pen­sa­tę za wszyst­kie cier­pie­nia fizycz­ne i psy­chicz­ne zarów­no te, któ­rych poszko­do­wa­ny już doznał, jak i te któ­re w związ­ku z dozna­nym uszko­dze­niem cia­ła lub roz­stro­jem zdro­wia, zapew­ne wystą­pią u nie­go w przy­szło­ści. W tych dru­gich sytu­acjach, a taka zacho­dzi w spra­wie, ana­li­za skut­ków musi być szcze­gól­nie wni­kli­wa, sko­ro poszko­do­wa­ny będzie mógł w przy­szło­ści się ubie­gać o zadość­uczy­nie­nie tyl­ko w zakre­sie takich następstw czy­nu nie­do­zwo­lo­ne­go, któ­re w dacie orze­ka­nia były nie­prze­wi­dy­wal­ne. Poza oko­licz­no­ścia­mi wska­za­ny­mi wyżej na roz­miar zadość­uczy­nie­nia ma tak­że wpływ wiek poszko­do­wa­ne­go, utra­ta szans na nor­mal­ne życie, roz­wój zain­te­re­so­wań i zamie­rzo­nych celów, poczu­cie bez­rad­no­ści, utra­ta zdol­no­ści do pra­cy (wyro­ki z dnia 28 stycz­nia 2010 r., I CSK 244/09, nie pub., z dnia 6 lip­ca 2012 r., V CSK 332/11, z dnia 30 stycz­nia 2014 r., III CSK 69/13, z dnia 9 wrze­śnia 2015 r., IV CSK 624/14).

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 sierpnia 2018 r., sygn. akt II CSK 170/18

Zawar­te w art. 445 § 1 w zw. z art. 444 § 1 KC poję­cia: krzyw­dy, odpo­wied­niej sumy, uszko­dze­nia cia­ła, roz­stro­ju zdro­wia są jed­no­li­cie rozu­mia­ne w nauce pra­wa oraz w orzecz­nic­twie, w któ­rym wypra­co­wa­no tak­że kry­te­ria wpły­wa­ją­ce na zakres krzyw­dy i roz­miar przy­zna­wa­ne­go zadość­uczy­nie­nia jako for­my jej rekom­pen­so­wa­nia (por. tyl­ko przy­kła­do­wo wyro­ki Sądu Naj­wyż­sze­go z dnia 9 listo­pa­da 2007 r., V CSK 245/07, OSNC-ZD 2008/4/95, z dnia 26 mar­ca 2015 r., V CSK 317/14, nie­publ.). Oce­na zakre­su zin­dy­wi­du­ali­zo­wa­nej krzyw­dy kon­kret­nej oso­by i ade­kwat­ne­go do niej zadość­uczy­nie­nia, jest doko­ny­wa­na przez sądy sto­sow­nie do oko­licz­no­ści każ­de­go, odręb­nie roz­pa­try­wa­ne­go przy­pad­ku (por. wyrok Sądu Naj­wyż­sze­go z dnia 20 kwiet­nia 2006 r., IV CSK 99/05, OSP 2009, z. 4, poz. 40). Pro­cen­to­wo okre­ślo­ny uszczer­bek słu­ży tyl­ko jako pomoc­ni­czy śro­dek usta­la­nia roz­mia­ru odpo­wied­nie­go zadość­uczy­nie­nia. Należ­ne poszko­do­wa­ne­mu (pokrzyw­dzo­ne­mu czy­nem nie­do­zwo­lo­nym) zadość­uczy­nie­nie nie może być mecha­nicz­nie mie­rzo­ne przy zasto­so­wa­niu stwier­dzo­ne­go pro­cen­tu uszczerb­ku na zdro­wiu (por.wyrok Sądu Naj­wyż­sze­go z dnia 5 paź­dzier­ni­ka 2005 r., I PK 47/05, Moni­tor Pra­wa Pra­cy 2006, nr 4, s. 208).

Podsumowanie orzecznictwa Sądu Najwyższego

Pod­su­mo­wu­jąc nale­ży stwier­dzić, że zadość­uczy­nie­nie ma cha­rak­ter kom­pen­sa­cyj­ny za dozna­ną krzyw­dę. Na wyso­kość dozna­nej krzyw­dy będą mia­ły wpływ w szczególności:

• cier­pie­nia fizyczne;
• cier­pie­nia psychiczne;
• wiek poszko­do­wa­ne­go;
• utra­ta szans na nor­mal­ne życie;
• utra­ta szans na roz­wój zainteresowań;
• utra­ta szans na reali­za­cję zamie­rzo­nych celów;
• poczu­cie bezradności;
• utra­ta zdol­no­ści do pracy.

Postępowanie w sprawie o odszkodowanie lub zadośćuczynienie

Poszko­do­wa­ny, aby uzy­skać odszko­do­wa­nie lub zadość­uczy­nie­nie powi­nien zgło­sić oko­licz­ność ponie­sie­nia szko­dy lub krzyw­dy u ubez­pie­czy­cie­la spraw­cy wypad­ku. W zgło­sze­niu war­to podać kwo­tę jaką żąda­my od ubez­pie­czy­cie­la tytu­łem odszko­do­wa­nia lub zadość­uczy­nie­nia. W przy­pad­ku decy­zji odmow­nej wypła­ty cało­ści lub czę­ści docho­dzo­nej kwo­ty tytu­łem odszko­do­wa­nia lub zadość­uczy­nie­nia, poszko­do­wa­ne­mu przy­słu­gu­je pra­wo docho­dze­nia swych rosz­czeń na dro­dze sądowej.

Przedawnienie roszczenia o odszkodowanie i zadośćuczynienie

Przedaw­nie­nie rosz­cze­nia o odszko­do­wa­nie i zadość­uczy­nie­nie zosta­ło ure­gu­lo­wa­ne prze­pi­sem art. 442¹ kc. Zgod­nie z tym prze­pi­sem, rosz­cze­nie o napra­wie­nie szko­dy wyrzą­dzo­nej czy­nem nie­do­zwo­lo­nym ule­ga przedaw­nie­niu z upły­wem lat trzech od dnia, w któ­rym poszko­do­wa­ny dowie­dział się albo przy zacho­wa­niu nale­ży­tej sta­ran­no­ści mógł się dowie­dzieć o szko­dzie i o oso­bie obo­wią­za­nej do jej napra­wie­nia. Ter­min ten nie może być jed­nak dłuż­szy niż dzie­sięć lat od dnia, w któ­rym nastą­pi­ło zda­rze­nie wywo­łu­ją­ce szko­dę. Jeże­li jed­nak szko­da wyni­kła ze zbrod­ni lub występ­ku, to rosz­cze­nie o napra­wie­nie szko­dy ule­ga przedaw­nie­niu z upły­wem lat dwu­dzie­stu od dnia popeł­nie­nia prze­stęp­stwa bez wzglę­du na to, kie­dy poszko­do­wa­ny dowie­dział się o szko­dzie i o oso­bie obo­wią­za­nej do jej napra­wie­nia. W przy­pad­ku, gdy wyrzą­dzo­no szko­dę na oso­bie, to przedaw­nie­nie nie może skoń­czyć się wcze­śniej niż z upły­wem lat trzech od dnia, w któ­rym poszko­do­wa­ny dowie­dział się o szko­dzie i o oso­bie obo­wią­za­nej do jej napra­wie­nia. Przedaw­nie­nie rosz­czeń oso­by mało­let­niej o napra­wie­nie szko­dy na oso­bie nie może skoń­czyć się wcze­śniej niż z upły­wem lat dwóch od uzy­ska­nia przez nią pełnoletności.

Usługi Kancelarii Adwokackiej w sprawach o odszkodowanie i zadośćuczynienie dla poszkodowanego w wypadku samochodowego (komunikacyjnego)

Kan­ce­la­ria Adwo­kac­ka Adwo­kat Damian Mur­dza z sie­dzi­bą w Rze­szo­wie repre­zen­tu­je swo­ich klien­tów w spra­wach cywil­nych, w tym w spra­wach o odszko­do­wa­nie i zadość­uczy­nie­nie dla oso­by poszko­do­wa­nej w wypad­ku samo­cho­do­we­go (komu­ni­ka­cyj­ne­go), zarów­no w postę­po­wa­niu sądo­wym, jak i rów­nież w postę­po­wa­niu przed ubez­pie­czy­cie­lem (w tzw. postę­po­wa­niu likwi­da­cyj­nym) oraz w postę­po­wa­niu karanym.

Bezpłatne porady prawne

Klien­ci Kan­ce­la­rii Adwo­kac­kiej mogą uzy­skać od adwo­ka­ta bez­płat­ną pomoc praw­ną z zakre­su docho­dze­nia od ubez­pie­czy­cie­la odszko­do­wa­nia lub zadość­uczy­nie­nia. Wię­cej infor­ma­cji w zakład­ce Bez­płat­ne pora­dy praw­ne oraz w witry­nie Kan­ce­la­rii.

Stan praw­ny na dzień 21 stycz­nia 2021 r.