Odszkodowanie i zadośćuczynienie dla rodziny osoby zmarłej w wypadku samochodowym (komunikacyjnym)

Odszko­do­wa­nie lub zadość­uczy­nie­nie przy­słu­gu­je rodzi­nie poszko­do­wa­ne­go, któ­ry zmarł w wypad­ku samo­cho­do­wym lub komu­ni­ka­cyj­nym. Odszko­do­wa­nie lub zadość­uczy­nie­nie moż­na co do zasa­dy docho­dzić albo od spraw­cy zda­rze­nia lub od ubez­pie­czy­cie­la pojazdu.

Odszkodowanie z tytułu zwrotu kosztów leczenia i pogrzebu zmarłej osoby poszkodowanej w wyniku wypadku samochodowego (komunikacyjnego)

Zgod­nie z pra­wem cywil­nym, jeże­li wsku­tek uszko­dze­nia cia­ła lub wywo­ła­nia roz­stro­ju zdro­wia w wyni­ku wypad­ku komu­ni­ka­cyj­ne­go (samo­cho­do­we­go) nastą­pi­ła śmierć poszko­do­wa­ne­go, to oso­ba, któ­ra ponio­sła kosz­ty zwią­za­ne z lecze­niem poszko­do­wa­ne­go lub z jego pogrze­bem może docho­dzić z tego tytu­łu odszko­do­wa­nia od ubez­pie­czy­cie­la spraw­cy wypad­ku. Jeże­li więc rodzi­na poszko­do­wa­nej oso­by w wypad­ku samo­cho­do­wym (komu­ni­ka­cyj­nym) musia­ła np. zapła­cić za leki zwią­za­ne z lecze­niem powy­pad­ko­wym, to przy­słu­gu­je jej odszko­do­wa­nie z tytu­łu zwro­tu kosz­tów lecze­nia. Nato­miast w przy­pad­ku pokry­cia kosz­tów pogrze­bu przez człon­ka rodzi­ny, to będzie mógł on docho­dzić odszko­do­wa­nia z tytu­łu zwro­tu kosz­tów pogrze­bu zmar­łej oso­by poszko­do­wa­nej.

Odszkodowanie z tytułu zwrotu kosztów pogrzebu osoby zmarłej w wyniku wypadku samochodowego (komunikacyjnego)

Aby dowie­dzieć się za co dokład­nie może przy­słu­gi­wać odszko­do­wa­nie z tytu­łu zwro­tu kosz­tów pogrze­bu oso­by poszko­do­wa­nej, któ­ra w wyni­ku wypad­ku samo­cho­do­we­go (komu­ni­ka­cyj­ne­go) zmar­ła, to nale­ży się­gnąć do orzecz­nic­twa Sądu Najwyższego.

• Wyrok Sądu Naj­wyż­sze­go z dnia 6 stycz­nia 1982 r., sygn. akt II CR 556/81:

Obo­wią­zek zwro­tu kosz­tów pogrze­bu na pod­sta­wie art. 446 par. 1 KC obej­mu­je zwrot kosz­tów bez­po­śred­nio z pogrze­bem zwią­za­nych (jak prze­wóz zwłok, naby­cie trum­ny, zakup miej­sca na cmen­ta­rzu i in.), jak rów­nież zwrot wydat­ków, odpo­wia­da­ją­cych zwy­cza­jom dane­go śro­do­wi­ska. Do tych wydat­ków zali­cza się koszt posta­wie­nia nagrob­ka (w gra­ni­cach kosz­tów prze­cięt­nych, jeże­li nawet kosz­ty rze­czy­wi­ste były znacz­nie, np. z uwa­gi na mate­riał lub wystrój nagrob­ka, wyż­sze), wydat­ki na wień­ce i kwia­ty, kosz­ty zaku­pu odzie­ży żałob­nej i in. Do tych wydat­ków nale­ży zali­czyć tak­że wydat­ki na poczę­stu­nek bio­rą­cych udział w pogrze­bie osób, przy uwzględ­nie­niu oko­licz­no­ści kon­kret­ne­go przy­pad­ku, sko­ro jest to zwy­czaj w zasa­dzie powszech­nie przy­ję­ty, zwłasz­cza jeże­li jest w danym śro­do­wi­sku sto­so­wa­ny, i doty­czy przede wszyst­kim krew­nych zmar­łe­go (bliż­szych i dal­szych człon­ków rodzi­ny), jak rów­nież innych osób bli­żej z dena­tem zwią­za­nych, np. naj­bliż­szych współ­pra­cow­ni­ków itp. Koszt takie­go poczę­stun­ku, utrzy­ma­ny w roz­sąd­nych sto­sow­nie do oko­licz­no­ści gra­ni­cach (nie mają­ce­go cha­rak­te­ru tzw. sty­py pogrze­bo­wej), pod­le­ga zwro­to­wi na rów­ni z inny­mi kosz­ta­mi pogrze­bu zgod­nie z art. 446 par. 1 KC. 

• Wyrok Sądu Naj­wyż­sze­go z dnia 18 lute­go 2004 r., sygn. akt V CK 269/03:

Wbrew sta­no­wi­sku Sądu Ape­la­cyj­ne­go wydat­ki w kwo­cie 500 zło­tych, ponie­sio­ne przez sio­strę zmar­łe­go na zakup wień­ca i zni­czy miesz­czą się w ramach kosz­tów pogrze­bu, któ­rych zwrot przy­słu­gu­je na pod­sta­wie art. 446 § 1 KC. Oko­licz­ność, że wyda­tek zwią­za­ny był z czcze­niem pamię­ci zmar­łe­go nie stoi na prze­szko­dzie zali­cze­niu go do kosz­tów pogrze­bu, prze­cież cała uro­czy­stość pogrze­bu słu­ży uczcze­niu pamię­ci zmarłego. 

• Uchwa­ła Sądu Naj­wyż­sze­go z dnia 15 maja 2009 r., sygn. akt III CZP 140/08

Zasi­łek pogrze­bo­wy prze­wi­dzia­ny w art. 77 usta­wy z dnia 17 grud­nia 1998 r. o eme­ry­tu­rach i ren­tach z Fun­du­szu Ubez­pie­czeń Spo­łecz­nych (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) nie pod­le­ga uwzględ­nie­niu przy usta­la­niu odszko­do­wa­nia docho­dzo­ne­go na pod­sta­wie art. 446 § 1 KC. 

Renta dla osoby najbliższej dla osoby zmarłej w wyniku wypadku samochodowego (komunikacyjnego)

O ren­tę po oso­bie zmar­łej w wyni­ku wypad­ku samo­cho­do­we­go (komu­ni­ka­cyj­ne­go) mogą dochodzić:

1. Oso­by wzglę­dem któ­rej cią­żył na zmar­łym usta­wo­wy obo­wią­zek alimentacyjny.
2. Oso­by bli­skie, któ­rym zmar­ły dobro­wol­nie i sta­le dostar­czał środ­ków utrzymania.

Renta dla osoby, względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny

Jeśli oso­ba poszko­do­wa­na, któ­ra w wyni­ku wypad­ku komu­ni­ka­cyj­ne­go (samo­cho­do­we­go) zmar­ła, była usta­wo­wo obo­wią­za­na do ali­men­ta­cji osób trze­cich, to upraw­nio­ny do tych świad­czeń ali­men­ta­cyj­nych może żądać od spraw­cy wypad­ku komu­ni­ka­cyj­ne­go (samo­cho­do­we­go) ren­ty obli­czo­nej sto­sow­nie do potrzeb oso­by upraw­nio­nej oraz do moż­li­wo­ści zarob­ko­wych i mająt­ko­wych zmar­łe­go przez czas praw­do­po­dob­ne­go trwa­nia obo­wiąz­ku ali­men­ta­cyj­ne­go. Dla przy­kła­du moż­na podać, że jeśli oso­bą poszko­do­wa­ną, któ­ra w wyni­ku wypad­ku komu­ni­ka­cyj­ne­go (samo­cho­do­we­go) zmar­ła, był ojciec mało­let­nie­go syna, to jego dziec­ko będzie mia­ło pra­wo docho­dze­nia ren­ty od spraw­cy wypad­ku przez czas praw­do­po­dob­ne­go trwa­nia tego obo­wiąz­ku ali­men­ta­cyj­ne­go, czy­li np. do zakoń­cze­nia okre­su nauki.

Renta dla osoby, względem której zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania

Przy­zna­nie ren­ty odszko­do­waw­czej dla oso­by, wzglę­dem któ­rej zmar­ły dobro­wol­nie i sta­le dostar­czał środ­ków utrzy­ma­nia jest moż­li­we wyłącz­nie wte­dy, gdy z oko­licz­no­ści fak­tycz­nych wyni­ka, że wyma­ga­ją tego zasa­dy współ­ży­cia spo­łecz­ne­go. Prze­słan­ki przy­zna­nia tej ren­ty odszko­do­waw­czej dopre­cy­zo­wu­je Sąd Naj­wyż­szy, któ­ry w wyro­ku z dnia 13 czerw­ca 2018 r., sygn. akt IV CSK 276/17, stwier­dził, że:

Nale­ży zauwa­żyć, z uwzględ­nie­niem prze­sła­nek, o któ­rych mowa w art. 446 § 2 zda­nie dru­gie KC, że prze­ka­zy­wa­ne przez zmar­łe­go syna środ­ki utrzy­ma­nia mia­ły cha­rak­ter poza­ali­men­ta­cyj­ny, za zacho­wa­niem któ­rych prze­ma­wiać muszą zasa­dy słusz­no­ści. W art. 446 § 2 zda­nie pierw­sze KC prze­wi­dzia­ne zosta­ły samo­dziel­ne prze­słan­ki okre­śle­nia wyso­ko­ści ren­ty: potrze­by poszko­do­wa­ne­go oraz moż­li­wo­ści mająt­ko­we i zarob­ko­we zmar­łe­go. Prze­pis ten sto­su­je się do ren­ty („takiej samej ren­ty…”) wypła­ca­nej jako ekwi­wa­lent dobro­wol­ne­go i sta­łe­go dostar­cza­nia środ­ków utrzy­ma­nia oso­bom bli­skim zmar­łe­go, na któ­rych nie cią­żył obo­wią­zek ali­men­ta­cyj­ny. Wśród tych prze­sła­nek nie ma pozo­sta­wa­nia w nie­do­stat­ku, a więc nie­upraw­nio­na była idą­ca w tym kie­run­ku inter­pre­ta­cja art. 135 KRO przez Sąd dru­giej instan­cji. Z kolei, art. 133 § 2 KRO pod­mio­to­wo wyzna­cza krąg osób upraw­nio­nych do ali­men­ta­cji, ale tyl­ko znaj­du­ją­cych się w nie­do­stat­ku. Z doko­na­nych usta­leń nic nie wska­zu­je, aby prze­pi­sy te mia­ły decy­do­wać o zasad­no­ści ren­ty w roz­po­zna­wa­nej spra­wie, zwłasz­cza że wyso­kość ren­ty obli­czo­nej według wska­zó­wek art. 446 § 2 KC może być wyż­sza niż świad­cze­nie ali­men­ta­cyj­ne (zob. wyrok Sądu Naj­wyż­sze­go z dnia 16 maja 2008 r., III CSK 386/07, OSNC-ZD 2009, nr B, poz. 50). Ren­ta prze­wi­dzia­na w art. 446 KC ma cha­rak­ter odszko­do­waw­czy, a jej celem jest przy­wró­ce­nie sta­nu, jaki ist­niał w chwi­li śmier­ci bez­po­śred­nio poszko­do­wa­ne­go, w gra­ni­cach moż­li­wych do zre­ali­zo­wa­nia (por. wyro­ki Sądu Naj­wyż­sze­go z dnia 21 listo­pa­da 1995 r., III CRN 46/95, Pro­ku­ra­tu­ra i Pra­wo 1996, nr 5, poz. 33 wkład­ka; z dnia 17 lute­go 1998 r., II CKN 595/97, nie publ.; z dnia 10 maja 2012 r., IV CSK 416/11, nie publ.; z dnia 26 lip­ca 2012 r., I PK 18/12, nie publ.; z dnia 30 stycz­nia 2015 r., III CSK 132/14, OSNC-ZD 2016, nr 2, poz. 31). 

Odszkodowanie dla najbliższych członków rodziny osoby poszkodowanej, która zmarła na skutek wypadku samochodowego (komunikacyjnego)

Zgod­nie z pra­wem cywil­nym, czło­nek naj­bliż­szej rodzi­ny oso­by poszko­do­wa­nej, któ­ra zmar­ła na sku­tek wypad­ku samo­cho­do­we­go (komu­ni­ka­cyj­ne­go), może docho­dzić od ubez­pie­czy­cie­la sto­sow­ne­go odszko­do­wa­nia, jeże­li wsku­tek śmier­ci oso­by poszko­do­wa­nej nastą­pi­ło znacz­ne pogor­sze­nie sytu­acji życio­wej człon­ka naj­bliż­szej rodzi­ny zmarłego.

O tym, co nale­ży rozu­mieć pod poję­ciem: “sto­sow­ne odszko­do­wa­nie” wie­lo­krot­nie wypo­wia­dał się Sąd Naj­wyż­szy. I tak dla przykładu:

• Wyrok Sądu Naj­wyż­sze­go z dnia 6 lute­go 2018 r., sygn. akt IV CSK 76/17:

W orzecz­nic­twie Sądu Naj­wyż­sze­go utrwa­lił się tak­że pogląd, że pra­wi­dło­wa wykład­nia okre­śle­nia „sto­sow­ne odszko­do­wa­nie” w rozu­mie­niu art. 446 § 3 KC powin­na uwzględ­niać oko­licz­no­ści kon­kret­nej spra­wy, ale tak­że war­tość eko­no­micz­ną odszko­do­wa­nia. Musi ono wyra­żać taką kwo­tę, któ­ra odczu­wal­na jest jako real­ne, ade­kwat­ne przy­spo­rze­nie zarów­no przez upraw­nio­ne­go, jak i z obiek­tyw­ne­go punk­tu widze­nia uwzględ­nia­ją­ce­go oce­nę więk­szo­ści roz­sąd­nie myślą­cych ludzi (por. m.in. wyro­ki Sądu Naj­wyż­sze­go z dnia 30 czerw­ca 2004 r., IV CK 445/03, M. Prawn. 2006, nr 6, str. 315 i z dnia 11 lip­ca 2012 r., II CSK 677/11, nie publ.) 

• Posta­no­wie­nie Sądu Naj­wyż­sze­go z dnia 20 sierp­nia 2014 r., sygn. akt IV CSK 144/14:

Odszko­do­wa­nie należ­ne na pod­sta­wie art. 446 § 3 KC nie jest odszko­do­wa­niem peł­nym w rozu­mie­niu art. 361 § 2 KC, lecz z woli usta­wo­daw­cy “sto­sow­nym”, tj. takim, któ­re uła­twi przy­sto­so­wa­nie się upraw­nio­ne­mu do zmie­nio­nej sytu­acji życio­wej. Dys­po­zy­cja tego prze­pi­su nie obej­mu­je zatem obo­wiąz­ku wyrów­na­nia wszyst­kich szkód usta­lo­nych deta­licz­nie, pozo­sta­ją­cych w związ­ku przy­czy­no­wym ze śmier­cią człon­ka bli­skiej rodzi­ny. Rosz­cze­nie to jest rosz­cze­niem indy­wi­du­al­nym słu­żą­cym zaspo­ko­je­niu szko­dy mająt­ko­wej, przy­słu­gu­ją­cym tym z człon­ków rodzi­ny zmar­łe­go, u któ­rych śmierć oso­by bli­skiej spo­wo­do­wa­ła znacz­ne pogor­sze­nie ich sytu­acji życio­wej. Świad­cze­nie z tego tytu­łu powin­no być przy­zna­wa­ne, według stop­nia pogor­sze­nia sytu­acji każ­de­go z upraw­nio­nych (por. wyro­ki Sądu Naj­wyż­sze­go z dnia 15 wrze­śnia 1965 r., I PR 317/65, NP. 1966, nr 4, s. 51, z dnia 24 paź­dzier­ni­ka 2007 r. IV CSK 194/07 (…) i z dnia 14 mar­ca 2007 r., I CSK 465/06, OSP 2008, nr 11, poz. 123. Na pod­sta­wie art. 446 § 3 KC sąd może więc przy­znać naj­bliż­szym człon­kom rodzi­ny zmar­łe­go sto­sow­ne odszko­do­wa­nie, jeże­li wsku­tek jego śmier­ci nastą­pi­ło znacz­ne pogor­sze­nie ich sytu­acji życio­wej. Odszko­do­wa­nie takie ma zre­kom­pen­so­wać szko­dę mająt­ko­wą powsta­łą na sku­tek wstrzą­su gospo­dar­cze­go wywo­ła­ne­go śmier­cią oso­by naj­bliż­szej, co wpły­wa na sytu­ację życio­wą bli­skich i stwa­rza koniecz­ność podej­mo­wa­nia wzmo­żo­nych przez nich wysił­ków. Celem świad­cze­nia wyni­ka­ją­ce­go z art. 446 § 3 KC jest umoż­li­wie­nie upraw­nio­ne­mu przy­sto­so­wa­nia się do zmie­nio­nych warun­ków, na sku­tek śmier­ci oso­by bliskiej. 

Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę z tytułu śmierci osoby najbliższej spowodowanej wypadkiem samochodowym (komunikacyjnym) dla członka najbliższej rodziny zmarłego

Zgod­nie z pra­wem cywil­nym, czło­nek naj­bliż­szej rodzi­ny oso­by poszko­do­wa­nej, któ­ra zmar­ła na sku­tek wypad­ku samo­cho­do­we­go (komu­ni­ka­cyj­ne­go), może docho­dzić od ubez­pie­czy­cie­la spraw­cy wypad­ku komu­ni­ka­cyj­ne­go (samo­cho­do­we­go) odpo­wied­nią sumę tytu­łem zadość­uczy­nie­nia pie­nięż­ne­go za dozna­ną krzyw­dę.

W tym miej­scu nale­ży zapo­znać się z nastę­pu­ją­cym orzecz­nic­twem Sądu Najwyższego:

• Posta­no­wie­nie Sądu Naj­wyż­sze­go z dnia 10 stycz­nia 2019 r., sygn. akt I PK 264/17:

W przy­pad­ku zadość­uczy­nie­nia z art. 446 § 4 KC sąd orze­ka­ją­cy zasą­dza jego kwo­tę przy uwzględ­nie­niu dra­ma­ty­zmu doznań oso­by bli­skiej, poczu­cia osa­mot­nie­nia i pust­ki, cier­pień moral­nych i wstrzą­su psy­chicz­ne­go wywo­ła­ne­go śmier­cią oso­by naj­bliż­szej, rodza­ju i inten­syw­no­ści wię­zi łączą­cej pokrzyw­dzo­ne­go ze zmar­łym, opar­cia w innych oso­bach bli­skich, wie­ku oso­by upraw­nio­nej do zadość­uczy­nie­nia, stop­nia w jakim pokrzyw­dzo­ny będzie umiał się zna­leźć w nowej rze­czy­wi­sto­ści i zdol­no­ści jej zaak­cep­to­wa­nia, lecze­nia dozna­nej trau­my, a tak­że uwzględ­nia­jąc wiek pokrzyw­dzo­ne­go (zob. wyrok Sądu Naj­wyż­sze­go z dnia 22 lute­go 2018 r., I CSK 377/17). Okre­śle­nie wyso­ko­ści zadość­uczy­nie­nia na pod­sta­wie ocen­nych kry­te­riów, sta­no­wi istot­ny atry­but sądów meri­ti i pra­wo­moc­ne orze­cze­nie sądu może zostać sku­tecz­nie zakwe­stio­no­wa­ne w skar­dze kasa­cyj­nej jedy­nie w razie stwier­dze­nia wyraź­ne­go naru­sze­nia zasad usta­la­nia zadość­uczy­nie­nia (por. wyro­ki z dnia 15 wrze­śnia 1999 r., III CKN 339/98, OSNC 2000 nr 3, poz. 58, z dnia 12 paź­dzier­ni­ka 2000 r., IV CKN 128/00).

• Wyrok Sądu Naj­wyż­sze­go z dnia 1 czerw­ca 2017 r., sygn. akt I CSK 595/16:

W judy­ka­tu­rze zasad­nie pod­nie­sio­no, że spra­wach o zadość­uczy­nie­nie na pod­sta­wie art. 446 § 4 KC, indy­wi­du­ali­za­cja ocen w zakre­sie doty­czą­cym roz­mia­ru krzyw­dy i wyso­ko­ści zadość­uczy­nie­nia dozna­je ogra­ni­czeń. W przy­pad­kach, w któ­rych sto­pień bli­sko­ści oso­by upraw­nio­nej wzglę­dem zmar­łe­go jest taki sam, wiek upraw­nio­ne­go podob­ny, podob­na inten­syw­ność wię­zi mię­dzy upraw­nio­nym a zmar­łym, podob­na ska­la prze­ży­wa­ne­go bólu i cier­pień przez upraw­nio­ne­go, podob­ny sto­pień nega­tyw­ne­go wpły­wu śmier­ci oso­by naj­bliż­szej na życie upraw­nio­ne­go, powin­ny być zasą­dza­ne podob­ne kwo­ty tytu­łem zadość­uczy­nie­nia za krzyw­dę dozna­ną wsku­tek śmier­ci oso­by naj­bliż­szej. Uogól­nia­jąc, sądy powin­ny w mia­rę moż­li­wo­ści doko­ny­wać jed­no­li­tej oce­ny podob­nych przy­pad­ków (por. wyro­ki Sądu Naj­wyż­sze­go z dnia 17 kwiet­nia 2015 r„ III CSK 173/14, i z dnia 15 maja 2015 r., V CSK 439/14. 1292 oraz z dnia 16 grud­nia 2014 r., I PK 124/14, OSNP 2016, nr 6, poz. 70). 

Usługi Kancelarii Adwokackiej w sprawach z zakresu dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia dla członków najbliższej rodziny osoby poszkodowanej, która zmarła na skutek wypadku samochodowego (komunikacyjnego)

Kan­ce­la­ria Adwo­kac­ka Adwo­kat Damian Mur­dza z sie­dzi­bą w Rze­szo­wie repre­zen­tu­je swo­ich klien­tów w spra­wach cywil­nych, w tym w spra­wach o odszko­do­wa­nie i zadość­uczy­nie­nie z tytu­łu śmier­ci oso­by naj­bliż­szej, któ­ra zmar­ła w wyni­ku wypad­ku samo­cho­do­we­go (komu­ni­ka­cyj­ne­go), zarów­no w postę­po­wa­niu sądo­wym, jak i rów­nież w postę­po­wa­niu przed ubez­pie­czy­cie­lem (w tzw. postę­po­wa­niu likwi­da­cyj­nym) oraz w postę­po­wa­niu karanym.

Wię­cej infor­ma­cji mogą Pań­stwo uzy­skać uma­wia­jąc się z adwo­ka­tem na ter­min spotkania.

Zachę­ca­my rów­nież do odwie­dza­nia fan page‑u Kan­ce­la­rii oraz naszej witry­ny.

Bezpłatne porady prawne

Klien­ci Kan­ce­la­rii Adwo­kac­kiej mogą uzy­skać od adwo­ka­ta bez­płat­ną pomoc praw­ną z zakre­su docho­dze­nia od ubez­pie­czy­cie­la odszko­do­wa­nia lub zadość­uczy­nie­nia. Wię­cej infor­ma­cji w zakład­ce Bez­płat­ne pora­dy praw­ne.